Lake placid: de mysterieuze kracht van Annie Borckink

De Winterspelen van 1980 in Lake Placid zijn in volle gang. Het zijn de Spelen van Eric Heiden, Ingemar Stenmark en het Amerikaanse collegeteam ijshockeyteam, dat verrassend goud wint.

Nederland hoopt op schaatssucces. De 1500 meter voor vrouwen is gestart, als ik met mijn ouders en broertjes aan de televisie gekluisterd zit.

Petroesjeva

Natalja Petroesjeva uit de Sovjet-unie is de grote favoriet. De wereldkampioene van dat jaar zal goud winnen op de 1000 meter en is in vorm. Ook Beth Heiden ("de zus van") en de piepjonge Ria Visser worden kansen op de titel toebedeeld. Niet door de KNSB "weg met dat zootje" en dagblad Trouw. ("De Nederlandse ploeg heeft evenveel in Lake Placid te zoeken als penguïns in het Amazonegebied").

Stroeve start richting Spelen

De Friese Sijtje van der Lende, drievoudig nationaal kampioene all-round was lang mijn favoriete, maar lijkt niet de juiste vorm te pakken te hebben.
Een boerendochter uit de Achterhoek doet ook mee: Annie Borckink, telg uit een gezin van 10 kinderen is gevormd door het zware no-nonsens boerderijleven. De Eibergse wordt door sommigen beschouwd als het "lelijke" eendje in de ploeg. Opportunistisch en wispelturig kies ik partij voor de underdog,al ben ik supporter van elke Nederlandse deelnemer. Op dat moment heb ik totaal geen weet van onderlinge spanning of rivaliteit in de Nederlandse ploeg. En ik ben niet de enige. 

In het weinige luxueuze onderkomen in het olympisch dorp zijn de mannen gescheiden van de vrouwen. Een nog onervaren Coach Ab Krook mag zijn pupillen niet bezoeken. De deelnemers verblijven in een complex dat na de Spelen zal fungeren als gevangenis. De dames slapen in kleine kamers met stapelbedden. Ria Visser deelt de kamer met Haitske Pijlman, Annie Slaapt bij Sijtje.

Er is onderling rivaliteit en jaloezie. "Het klikt niet" zou Ria Visser later vertellen. De twee kampen kibbelen over schaatspakken en telefoonrekeningen. Zowel Visser als Borckink voelen zich niet prettig in Lake Placid. De ploeg trekt weinig met elkaar op en er is spanning bij de dames.

Petroesjeva en Heiden zetten in de sneeuw geen indrukwekkende tijden neer. Ook van der Lende kan met een 16e plaats geen potten breken. Ria Visser doet dat wel:  Ze is in een flow en zet met 2.12.35 een uitstekende tijd neer. De Oost-Duitse Sabine Becker bijt zich net stuk op de tijd van de Nederlandse en komt 3 honderdste te kort. Nederland, inclusief commentator Mart Smeets ontploft en telt de gouden medaille al.

Race van haar leven

In de laatste rit moet Annie rijden. Borckink heeft tot dan toe zelden wat gewonnen (In Vancouver 1976 eindigde ze viermaal niet bij de beste 10) en behoort niet eens tot de dark horses, al fantaseer ik dat ze misschien brons kan pakken.Wat weinigen nog weten is dat Annie een maand tevoren het Nederlands record (haar eerste) heeft aangescherpt.
Terwijl haar opening zoals gebruikelijk langzaam is, komt ze op volle toeren. Ze heeft niet de mooie techniek van Sijtje of de souplesse van Ria. Annie moet het hebben van kracht, mentaliteit en een sterke motor. Ze zwoegt, harkt door de bocht en zet onvermoeibaar door. Na de eerste ronde is haar achter stand al een seconde op Visser. Het verschil is met het in gaan van de laatste ronde teruggebracht tot twee tiende seconde.

"Het kan brons worden!", roep ik, terwijl ik me bewust ben dat het ook nog goud of helemaal niks kan worden. Maar Borckink is onhoudbaar en rijdt een onvoorstelbare laatste ronde: "2.10.95 wat gebeurt hier?!", roepen de commentatoren vol ongeloof. Nederland heeft een dubbelslag geslagen.
Borckink voelt zich opens nietig en vol ongeloof. Ik dacht dat de electronische tijdwaarneming was uitgevallen," vertelt ze na afloop.Visser huilt. Van verdriet. De spanning ontlaadt zich.

Zuur en zoet

De woede van Borckink is haar onvermoede en onvermoeide kracht geworden. Ze boort vermogens aan die ze zelf niet voor mogelijk houdt. Later zal ze in het documentaire programma "Andere tijden Sport" verklaren dat ze bang was dat de sportarts misschien doping in haar drinken had gedaan. Borckink -die met haar tijd een Nederlands en Olympische record neerzette- wordt bij thuiskomst gehuldigd en later dat jaar verkozen als Sportvrouw van het Jaar.

Vergetelheid

Visser met haar toekomstige collega

Voor zowel Visser als Borckink zijn de medailles op de 1500 meter het laatste internationale succes. Borckink wordt nog 6e op de 1000 meter. Visser komt ten val op de 3000 meter, na een nachtelijke escapade met Mart Smeets. De veelvuldig nationaal kampioene behaalt in 1983 nog een 4e plaats op een EK, en neemt het Olympisch trauma mee naar de spelen van 1984: Een onwaardige 15e plek op haar favoriete 1500 meter is haar beste prestatie.

Borckink is dan al in 1982 gestopt. Waar Visser volop - als journaliste en analytica bij de NOS (waar ze herenigd wordt met Smeets) - in de schijnwerpers staat, raakt Annie (bewust?) in de anonimiteit. 
Het is het vergeten goud van Lake Placid.